Đại tướng Võ Nguyên Giáp là nhà chính trị, quân sự lỗi lạc, văn võ song toàn, người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tháng 6 năm 1940, lần đầu tiên Đại tướng Võ Nguyên Giáp được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thúy Hồ, Côn Minh, Trung Quốc. Kể từ đó, Đại tướng luôn luôn có vinh dự được sống và chiến đấu bên cạnh Người.
Những thành công của Đại tướng trên nhiều lĩnh vực dù ở bất cứ cương vị nào, từ Bộ trưởng Bộ Nội vụ đầu tiên đến Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam đều gắn liền với sự dìu dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sự gắn bó thân thiết giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã được phản ánh qua khối lượng ảnh tư liệu gốc khá lớn lưu tại Kho Cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh. Đó là hàng trăm bức ảnh tư liệu về hoạt động của Đảng, Chính phủ, hoạt động đối nội, đối ngoại, văn hóa nghệ thuật cũng như sinh hoạt đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh có sự tham gia của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhưng đậm nét hơn cả là hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua sưu tập ảnh chuyên đề: “Chủ tịch Hồ Chí Minh với lực lượng vũ trang”. Nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2019) chúng ta hãy nhìn lại những hình ảnh của Đại tướng qua những bức ảnh lịch sử ấy.
Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam do đồng chí Võ Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy được thành lập ngày 22/12/1944 tại khu rừng Trần Hưng Đạo (Cao Bằng). Ảnh: Tư liệu BTHCM
Với gần 150 bức ảnh do hai nhà nhiếp ảnh của Phủ Chủ tịch thực hiện là nhà nhiếp ảnh Đinh Đăng Định và nhà nhiếp ảnh Vũ Đình Hồng chụp, giai đoạn từ năm 1950 đến năm 1969, đã phần nào khắc họa rõ chân dung của vị tướng tài ba ấy - Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Mở đầu là hình ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong thời gian hoạt động cách mạng ở chiến khu Việt Bắc 1950 - 1954. Đó là những bức ảnh chụp các sự kiện: Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Sở chỉ huy chiến dịch Biên giới tại Việt Bắc; Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp trao đổi công việc bên chiếc lán nhỏ dựng tạm ven đường trên đường đi chiến dịch Biên giới. Đây là những bức ảnh đã được phát hành rộng rãi, in trong nhiều sách, trưng bày triển lãm, trưng bày trong nhiều bảo tàng. Ngoài ra còn có những bức ảnh chụp: Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên đường đi đến Sở chỉ huy chiến dịch biên giới; Đại tướng trao đổi công việc cùng với đồng chí Nguyễn Chí Thanh; Đại tướng gặp gỡ thân mật các đại biểu bộ đội và du kích tại Đại hội chiến sĩ thi đua Toàn quốc lần thứ nhất; Đại tướng tham dự Hội nghị cán bộ cao cấp Bộ Tổng tham mưu đóng tại Đại Từ, Thái Nguyên...
Chủ tịch Hồ Chí Minh họp với Thường vụ Trung ương Đảng (đồng chí Võ Nguyên Giáp đứng ngoài cùng bên phải) quyết định mở Chiến dịch Biên giới, năm 1950. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên đường đi công tác ở Việt Bắc. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Từ sau năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương, Đảng, Chính phủ về lại Thủ đô Hà Nội; những hoạt động của Đại tướng ở giai đoạn này gắn với công tác đối nội, đối ngoại của quân đội Việt Nam như các sự kiện: Đại tướng dự Hội nghị cán bộ Trung cao cấp toàn quân về công tác chính trị tư tưởng; Đại tướng tham dự các buổi lễ kỷ niệm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam; Đại tướng thăm thực địa cuộc diễn tập chiến đấu của bộ đội tổ chức tại Sơn Tây; Đại tướng đọc nhật lệnh sau khi duyệt nghi thức diễu binh của các lực lượng vũ trang tại các buổi lễ kỷ niệm ngày Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trên Quảng trường Ba Đình; Đại tướng tham dự buổi mít tinh Kỷ niệm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ của đồng bào Tây Bắc tổ chức tại thị xã Lai Châu và dự Lễ phong hàm cho các vị Bộ trưởng và các sĩ quan cao cấp Quân đội...
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp thăm bộ đội diễn tập. 1957. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Trong số những bức ảnh ở giai đoạn này, đáng chú ý hơn cả là 02 bức ảnh nổi tiếng do nhà nhiếp ảnh Đinh Đăng Định chụp trong Lễ phong quân hàm cho các cán bộ cao cấp Quân đội Nhân dân Việt Nam, tại Câu lạc bộ Ba Đình ngày 1/9/1959. Bức ảnh thứ nhất chụp chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong quân phục màu trắng, gương mặt toát lên thần thái phong cách trang nghiêm của vị tướng tài ba lừng lẫy của dân tộc. Bức ảnh thứ 2 là ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đang trò chuyện thân mật. Những cử chỉ ân cần, gần gũi của Người với Đại tướng Võ Nguyên Giáp được tác giả ghi lại bằng khoảnh khắc chân thực, đọng lại xúc cảm và ấn tượng mạnh mẽ với người xem về tình cảm gắn bó mật thiết giữa hai thầy trò. Hai bức ảnh trên là nguồn cảm hứng vô tận trong các sáng tác hội họa, thơ ca, in poster, in sách, trưng bày rộng rãi trong và ngoài nước...
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong buổi Lễ phong quân hàm cho các cán bộ cao cấp Quân đội Nhân dân Việt Nam tại Câu lạc bộ Ba Đình, ngày 1/9/1959. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. 22/12/1962. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Đặc biệt, nhà nhiếp ảnh Vũ Đình Hồng đã ghi lại được một loạt khuôn hình hết sức cảm động khi Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp đoàn đại biểu anh hùng chiến sĩ thi đua các lực lượng giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc tại đường Xoài trong vườn Phủ Chủ tịch ngày 11/11/1965. Những cái bắt tay, những cái ôm hôn, ánh mắt trìu mến của vị lãnh tụ Hồ Chí Minh cũng như vị Đại tướng huyền thoại dành cho các anh hùng chiến sĩ thi đua đã được tác giả phản ánh chân thực qua những bức hình chụp sự kiện. Qua đó thể hiện rõ sự quan tâm chu đáo, tình thương yêu vô bờ bến của Người và Đại tướng dành cho những người chiến sĩ có công với đất nước ấy.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp với Đoàn đại biểu Anh hùng, chiến sĩ thi đua các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc. 11/11/1965. Ảnh: Tư liệu BTHCM
Khép lại toàn bộ chuyên đề là những hình ảnh chụp sự kiện Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các đại biểu cao cấp toàn quân dâng hoa chúc thọ mừng ngày sinh lần thứ 79 của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại phòng họp Hội đồng Chính phủ trong Phủ Chủ tịch, ngày 11/5/1969.
Hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua chuyên đề “Chủ tịch Hồ Chí Minh với Lực lượng vũ trang” đã phần nào phản ánh sinh động hoạt động quân đội Việt Nam nói chung và vai trò, hoạt động của Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói riêng trong tiến trình lịch sử cách mạng của nước ta. Đồng thời qua đó cho thấy sự quan tâm và tình cảm gắn bó của Chủ tịch Hồ Chí Minh với người học trò thân thiết - Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người anh cả của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Với gần 150 bức ảnh chụp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giống như một cuốn lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng được tái hiện bằng hình ảnh sống động vẫn như còn mang ấm hơi thở hào khí của thời đại Hồ Chí Minh. Trong đó hình ảnh Đại tướng được khắc họa rõ nét, người học trò gần gũi, xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị tướng huyền thoại của nhân dân. Bài viết này chúng tôi muốn bày tỏ lòng kính yêu, ngưỡng mộ tới Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giống như một nét hương thơm thắp trước anh linh của ông.
Hà Giang