Đến thăm gian trưng bày của Bảo tàng Hồ Chí Minh tại Tổ hợp hình tượng “Việt Nam chiến đấu và chiến thắng 1954-1975” của chủ đề thứ tám: “Mãi mãi đi theo con đường của Chủ tịch Hồ Chí Minh” trưng bày những tặng phẩm của nhân dân trong nước và thế giới dành cho Người, có 1 sưu tập đặc đó là sưu tập hiện vật pha lê của Tiệp Khắc gồm có : 1 lọ hoa và 1 bình đựng rượu kèm 12 chén .
Chúng tôi xin cung cấp thêm một số thông tin liên quan tới tặng phẩm nhằm bổ sung, hoàn chỉnh thêm về sưu tập hiện vật quí giá này.
Sưu tập gồm 2 tặng phẩm liên quan đến 2 sự kiện khác nhau.
Tặng phẩm thứ nhất là lọ hoa pha lê tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong dịp Người đến thăm triển lãm hàng công nghiệp Tiệp Khắc tổ chức tại Triển lãm Vân Hồ, Hà Nội, ngày 1/5/1959.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận lọ hoa pha lê từ ông Trưởng ban tổ chức trao tặng trong dịp Người đến thăm triển lãm hàng công nghiệp Tiệp Khắc tổ chức tại Triển lãm Vân Hồ, Hà Nội, ngày 1/5/1959.
Tiệp Khắc là đất nước nổi tiếng với ngành công nghiệp sản xuất đồ pha lê và được xem như "Vương quốc pha lê". Tặng phẩm lọ hoa pha lê biếu Người là một trong những sản phẩm đặc trưng rất tinh xảo của Tiệp Khắc. Lọ hoa làm bằng pha lê trắng, cao 31cm, thân lọ tròn, xung quanh được trạm khắc hình quả trám lồi, miệng hình răng cưa, đường kính miệng là 20,5 cm, đường kính đáy là 13cm, vẽ hình bông hoa .
Tại triển lãm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghe cán bộ thuyết minh giới thiệu các loại máy móc được trưng bày. Người xem cách vận hành của các loại máy móc do cán bộ Tiệp Khắc thực hành… Sau khi tham quan triển lãm, Chủ tịch Hồ Chí Minh ghi vào sổ cảm tưởng triển lãm. Sau đó, Người gặp gỡ và nói chuyện thân mật với cán bộ, nhân viên tổ chức triển lãm. Người ân cần thăm hỏi công việc của cán bộ và nhân viên tổ chức triển lãm và cùng thưởng thức bia Tiệp – đồ uống nổi tiếng thế giới của đất nước Tiệp Khắc. Sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh tới thăm triển lãm hàng công nghiệp Tiệp Khắc này đã được nhà nhiếp ảnh Đinh Đăng Định (nhiếp ảnh Phủ Chủ tịch) chụp lại. Hiện nay bộ sưu tập ảnh gốc này đang được lưu giữ tại Kho cơ sở Bảo tàng Hồ Chí Minh gồm 30 ảnh với các nội dung: Ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh xem các loại máy móc công nghiệp phục vụ sản xuất : Máy cày, máy bơm nước, xe vận tải, máy kéo, máy cưa cắt gỗ..., các loại xe máy, các loại máy tiện, các loại máy phục vụ đời sống văn hoá văn nghệ… Đặc biệt trong sưu tập này có những bức ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận tặng phẩm lọ hoa pha lê Tiệp Khắc do ông trưởng ban tổ chức triển lãm trao tặng cho Người .
Tặng phẩm thứ hai của sưu tập là 1 bình đựng rượu và 12 chén pha lê .
Chủ tịch Hồ Chí Minh xem tặng phẩm bình đựng rượu và chén pha lê của đoàn Đại biểu Quốc hội Tiệp Khắc tặng cho Người nhân dịp đoàn sang thăm Việt Nam và đến chào Người tại Phủ Chủ tịch, ngày 3/2/1960.
Đây là món quà của đoàn đại biểu quốc hội Tiệp Khắc do Chủ tịch Phiếcling Gơrơ dẫn đầu sang thăm Việt Nam tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 3/2/1960. Bình đựng rượu làm bằng pha lê trắng, nắp rời, cao 27cm (tính cả cổ và nắp bình). Bình có hình dạng hình hộp chữ nhật đứng, kích thước thân bình 17cm x 10 cm, xung quanh trang trí họa tiết hình bầu dục, cổ tròn, nắp hình hộp chữ nhật. 12 chén rượu giống nhau, cao 7cm, miệng tròn, đường kính 6cm, đế cao 3cm, hình ngũ giác, cạnh có ghi dòng chữ “MOSER 1857-1957 (Tiệp Khắc)”. Quà tặng được đặt cẩn thận trong chiếc hộp bằng gỗ vuông vắn. Chủ tịch Phiếcling Gơrơ cùng các thành viên của đoàn giới thiệu với Người món quà tặng của đoàn. Người vui vẻ ngắm nhìn những chiếc chén nhỏ xinh xắn, món quà tuy nhỏ nhưng thắm tình hữu nghị.
Sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ Đoàn đại biểu Quốc hội Tiệp Khắc tại Phủ Chủ tịch được nhà nhiếp ảnh Đinh Đăng Định đã chụp lại gồm 24 ảnh : Ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Chủ tịch quốc hội Tiệp Khắc Phiếcling gơrơ, cùng dự có Phó trưởng ban thường trực Quốc hội Tôn Đức Thắng; Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Phiếc ling gơ rơ cùng cụ Tôn Đức Thắng nói chuyện thân mật và nâng ly chúc sức khỏe tại buổi tiếp; ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh giới thiệu với Chủ tịch quốc hội Tiệp Khắc Phiếcling gơrơ và đoàn đại biểu Tiệp Khắc cây hoa đào Nhật Tân đang ra hoa trong dịp mùa xuân trồng trong vườn Phủ Chủ tịch; ảnh chụp trong buổi Người tiếp đoàn tại nhà sàn và hướng dẫn đoàn thăm ao cá của Người trong khu Phủ Chủ tịch; ảnh chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đoàn đại biểu Quốc hội Tiệp Khắc đi trên đường Soài và tham quan toàn cảnh Phủ Chủ tịch; ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đoàn vừa đi vừa dừng chân ở các địa điểm trong vườn để trò chuyện vui vẻ; ảnh chụp Người và đoàn đại biểu Quốc hội Tiệp Khắc bên cây cầu lối vào nhà sàn. Đặc biệt trong sưu tập ảnh này là những bức ảnh chụp trong buổi trao tặng phẩm lưu niệm của đoàn đại biểu Quốc hội Tiệp Khắc biếu Chủ tịch Hồ Chí Minh gồm có 1 bình đựng rượu và 12 chén rượu pha lê .
Lọ hoa và bình rượu, chén pha lê - tặng phẩm của Tiệp Khắc đang trưng bày tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh có mối quan hệ gắn bó thân thiết với các nước xã hội chủ nghĩa anh em và bạn bè khắp năm châu. Người là người bạn, người đồng chí, người anh em đáng tin cậy. Những tình cảm ấy được thể hiện một phần qua những món quà, những tặng phẩm dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những món quà tuy nhỏ bé nhưng chứa đựng những tình cảm tốt đẹp của bạn bè quốc tế dành cho Người. Tặng phẩm pha lê Tiệp Khắc biếu Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong số hàng ngàn tặng phẩm quốc tế biếu Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện nay đang được lưu giữ tại Bảo tàng Hồ Chí Minh. Món quà thể hiện được những tình cảm của nhân dân, bạn bè Tiệp Khắc đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như mối quan hệ gần gũi và thân tình của Người với đất nước Tiệp Khắc. Hiện nay sưu tập hiện vật này đang được trưng bày và giới thiệu tại Bảo tàng Hồ Chí Minh giúp chúng ta có thể hiểu rõ hơn nữa con người và nhân cách cũng như những mối quan hệ ngoại giao, sự kính trọng và những tình cảm quí báu của Người với bạn bè quốc tế cũng như bạn bè quốc tế đối với Người.
Hà Giang
Bảo tàng Hồ Chí Minh