Sau 30 năm bôn ba ở nước ngoài để tìm đường cứu nước, ngày 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

 

Tháng 5/1941, Bác đã triệu tập và chủ trì Hội nghị lần thứ VIII của Đảng tại Khuổi Nậm (Pác Bó). Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập đồng minh, gọi tắt là Việt Minh. Mặt trận Việt Minh đã lôi cuốn, tập hợp quần chúng cả nước đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền, góp phần quyết định vào sự thành công của Cách mạng Tháng Tám. Vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh vô cùng to lớn, người cầm lái con tàu cách mạng vượt qua bão táp để cập bến độc lập, tự do.

 

Sau một thời gian chuẩn bị, Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam, gồm 34 chiến sĩ do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, được thành lập ngày 22/12/1944 tại khu rừng Trần Hưng Đạo, tỉnh Cao Bằng. Sau khi ra đời, Đội đã giành được thắng lợi tại trận Phay Khắt ngày 25/12 và Nà Ngần ngày 26/12/1944. Những thắng lợi mở đầu của Đội có ảnh hưởng to lớn đối với phong trào cách mạng cả nước.

 

Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Ðông Dương. Ngày 12/3/1945, Ban Thường vụ Trung ương Ðảng tổ chức hội nghị mở rộng ở Ðình Bảng (Bắc Ninh) kịp thời ra chỉ thị: Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta.

Tháng 8/1945, sau khi phát xít Đức đầu hàng Đồng minh, Bác Hồ cùng Trung ương Đảng họp Hội nghị toàn quốc của Đảng và Đại hội Quốc dân ở Tân Trào. Đại hội Quốc dân Tân Trào đã hoàn thành nhiệm vụ như một Quốc hội dân cử. Đại hội đã thể hiện sự đoàn kết nhất trí của toàn dân tộc Việt Nam trong Mặt trận Việt Minh, biểu thị lòng tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh, biểu thị ý chí và quyết tâm đưa cuộc Tổng khởi nghĩa đến thắng lợi hoàn toàn.

 

Sau Đại hội Quốc dân (16-8), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên Tổng khởi nghĩa. 

 

Dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta trong cả nước đã nhất tề vùng dậy khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 19/8, Tổng khởi nghĩa thành công ở Hà Nội và ngày 25/8 thành công ở Sài Gòn. Chỉ trong một thời gian ngắn, cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước đã thành công.

Ngày 02/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản “Tuyên ngôn độc lập”, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

 

Thắng lợi vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945 đã thể hiện sức mạnh của lòng dân, thể hiện bài học đại đoàn kết, sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đánh giá về ý nghĩa lớn lao này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, đã đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây nền tảng cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”.